جس ناگهان کشف کرد که چرا کینه همیشه جاذبه ای چنین بزرگ روی مردها اعمال کرده است : 'کینه' به انسان جرأت می دهد ؛ نیرویی فوق العاده می بخشد . انگار آدم را بر پشت خود سوار می کند ، اگر کینه را از انسان بگیرند واقعا به مردانگی احتیاج خواهد داشت .
خداحافظ گری کوپر ( رومن گاری )
همه به هم چسبیدند تا راهی برای جس باز کنند .
- " پل ! چه خبر شده ؟ قیافت به کلی عوض شده ."
- " تو چطور خبر نداری ؟ امروز صبح رادیو خبرش را داد ."
- " ویتنام ؟!"
- " نه ، خرچنگ های دریایی . اخیرا دانشمندان کشف کرده اند که لذت جنسی خرچنگ ها در وقت جماع 24 ساعت طول می کشه ! 24 ساعت بی وقفه ؛ این بعد از اکتشافات اینشتاین بزرگ ترین کشف علمی است . یک انقلاب واقعی است و مایه ی امیدواری !"
- " خب چه چیزش مایه ی امیدواری است ؟"
- " معلوم است ! نمی گذارند که این نعمت فقط مال خرچنگ ها باشد . 24 ساعت ، یعنی به طور مداوم ! این خودش یعنی یک تمدن ."
ژان گفت : " تا حا... حالا ، آنقدر به... به ما و... وعده داده اند... "
چاک گفت : " این مسأله در آمریکا با یک رئیس جمهور کاتولیک به جایی نمی رسد ."
جس گفت : " شماها کندی را بد شناخته اید ."
پل گفت : " باید این نعمت را از خرچنگ ها گرفت . مسأله اعتبار است ، باید دانشمندان جوان را تشویق کرد ، باید کمیسیون حقوق بشر فورا مسأله را برعهده بگیرد ."
- " اگر سازمان ملل وارد میدان شود ، تنها نتیجه اش قتل عام خرچنگ هاست ."
- " یک جماع 24 ساعته یعنی خوانده شدن فاتحه ی سوئیس ! یک نعمت به این خوبی و قشنگی به کی داده شده ! به یک خرچنگ لامذهب ! اینهم از خدا !! پدر جان ، شما کشیش ها باید شرمنده باشید !"
جس گفت : " من اطمینان دارم که بین خرچنگ ها لامذهب پیدا نمی شود !!"
...
خداحافظ گری کوپر ( رومن گاری )
"... توی تمام این حرفهای من می توانید یک خاصیت خیلی مطبوع و پیچیده ی تهوع حس کنید . مارکسیسم هرچه بود یک چیز را ثابت کرد ، آنهم اینکه ما محکومیم که هیچ غلطی نکنیم . این همان چیزی است که اسمش را 'ابتذال' گذاشته اند ."
آلبر کامو پیغمبر ابتذال ، در یک حادثه ی مبتذل اتوموبیل خودش را به کشتن داد . حادثه ای که ظاهرا ثابت می کرد که او در اشتباه بوده است و در زندگی نوعی منطق حکمفرماست . دست آخر وقتی فکرش را بکنی عنوان 'یک نوع نا امیدی' شاید از 'مهربانی سنگها' برای یک کتاب جالب تر باشد : "جسی دوناهیو برنده ی جایزه ی نوبل ..." ! خلاصه تمام اینها خیلی پیش از ما وجود داشته است . همان راسکولنیکف هم از 'درد قرن' می نالید و بعد نوبت ولت شموتز یا نیهیلیسم شد . سیر و سیاحت لغات در طی قرون . حتی در 'سونه' (قصیده) های شکسپیر هم اثری از امید نیست . البته باید دانست که در آن روزگار سفلیس قیامت می کرد ؛ اندوه عمیق سونه های شکسپیر و به طور کلی شعر غنایی زمان او از آنجاست که در آن روزها عشق همیشه با سفلیس همراه بود ، 70 درصد مردم به آن مبتلا بودند و به همین علت بود که در اشعار عاشقانه اندوه عمیق احساس می شد ، چون عاقبتش یا دیوانگی بود یا کوری و هیچ علاجی هم نداشت . بنابراین عشق چیز فوق العاده مهمی بود . درست مسأله ی مرگ و زندگی . امروز عشق به کلی از ادبیات مدرن ناپدید شده است . هیچ آن اهمیت و رنگ فاجعه آمیز سابق را ندارد ، چون حسابش از سفلیس جدا شده است .
این موضوع خیلی جالبی بود برای سرمقاله ی مجله ی دامپزشکی که جسی مسؤول صفحه ی ادبی آن بود ؛ مسخره اش می کردند چون در این مجله قلم می زد ، مردم از روشنفکران بیزارند . جسی هنوز می توانست به همه چیز بخندد و بگوید "جهنم" و این از شرایط واجب سلامت روانی بود .
خداحافظ گری کوپر ( رومن گاری )
همین است که دولت آمریکا به کنسولهایش پول می دهد : برای حفظ آبرو !
پدر او آنقدر خوب به کشورش خدمت کرده بود که مبتلا به الکلیسم شده بود ، آنهم علیرغم مصونیت سیاسی که داشت . واقعا مسخره است ! آخر مصونیت سیاسی چیز مقدسی است . آنقدر خوب که شما را از همه ی خطرات و بلایا حفظ می کند تا عاقبت از داخل زیرآبتان را بزند . حباب شیشه ای که حامی شماست ، عاقبت خودتان را خرد می کند . ایده آلیست ها نباید حق داشته باشند که نماینده ی کشورشان در ممالک خارجی شوند . آنها فقط مقادیر محدودی از واقعیت را می توانند هضم کنند .
[...]
او از آن دیپلمات های بسیار نادری بود که نمی توانند صدای شلیک جوخه های تیرباران را بشنوند و بعد اسموکینگ بپوشند و با دژخیمان در ضیافت های رسمی شرکت کنند . این نقص که برای یک نماینده ی آمریکا در خارج ، اساسى و بلکه مهلک است ، در پرونده ی مدیریت کارگزینی در وزارت خارجه با این کلمات منعکس شده بود : "ضعف شخصیت ، کمبود ظرفیت ، عدم تعادل" ؛ با وجود 53 سال سن ، هنوز مرد زیبایی بود ؛ آدمها امروزه واقعا پیر می شوند و این از معجزات آنتی بیوتیک هاست ؛ چشم هایش سیاه بود و این با طنز خاص شخص او خوب متناسب بود ، زیرا درخشش لطیف طنز ، در چشمان سیاه بهتر از چشمان آبی خود را می نمایاند . بسیار خوش پوش و بینهایت باهوش بود ، ولی ضعیف ، حاجتی به انکارش نبود . جس اورا بخصوص به سبب ضعفش دوست میداشت . آخر دنیای ما ساخته ی دست مردان قوی است .
خداحافظ گری کوپر ( رومن گاری )
آنوقت آل کاپون عمیق شد .
" من ، بچه ها ، من طرفدار پوسیدگی ، فساد و مرگم . یعنی طرفدار واقعیت م . تراژدی آمریکا این است که خیلی جوان است ، سرعت پوسیدگی اش کافی نیست . برای همین هم آدمهای بزرگی ندارد .برای ایجاد مردان بزرگ قرنها پوسیدگی و گند لازم است . یک جور کود است . گلهای عجیب و غریب بار می آورد . مثل گاندی ، دوگل ، بیتلها ، ناپلئون ، اینها همه از اعماق کثافت ، از ته بیست قرن چرک و خون و کود تاریخ بیرون می آیند . این یعنی فرهنگ . آمریکا باید خیلی با عجله ، سرپایی ، شروع به گندیدن بکند . همه باید کمک کنند . آنوقت شعرهایی پیدا می شود که هنوز هیچکس نظیرش را نشنیده . مثل شعرهای رمبو ، نقاش های نابغه ، مطلقا بی نظیر . بعد هروئین ، ال.اس.دی. ، انواع تتراکلوریت ها ، زود ، باید جنبید تا کسی شد ."
آنوقت لنی بلند شد و چک و چانه ی یارو را خرد کرد . خیلی عجیب بود چون آمریکا به تخمش هم نبود ؛ ولی آخر در آمریکا یک نفر بود که هرچند مرده بود ، مورد علاقه و احترام او بود . برای گری کوپر بود که دهان این اسپرماتوزوئید دوپا را خرد کرد . در خانه ی بگ هرگز کتک کاری سابقه نداشت . بگ حالش به هم خورد . مجبور شدند با دهان به او تنفس مصنوعی بدهند و این واقعا دل آدم را به هم می زند ، چون دهن بگ ...، واقعا بهتر است فکرش را هم نکنید ! بعد معلوم شد که داستان همه حقه بازی است و بگ حالش به هم نخورده . یک چشمش باز بود ، داشت کیف می کرد پدرسگ!
اما هرچه بود ، بگ پسر خیلی خوبی بود . از همه بدتر این بود که آل کاپون قسم می خورد که به یک کلمه از حرفهای خودش عقیده نداشته است . فقط می خواسته دیگران را تحریک کند تا با او مخالفت کنند و یک بحث گرم و آموزنده برپا شود . فکرش را نمی شد کرد که اینهمه حماقت در یک نفر جمع شده باشد . با حماقت های او می شد یک ملت را سیر کرد .
خداحافظ گری کوپر ( رومن گاری )
ستانکوزاویچ راست می گفت که تنها چیزی که مهم است این است که به هیچ عنوان نباید در ازدیاد نفوس شرکت کرد . جمعیت حکم پول را دارد . هرچند مقدارش بیشتر ، ارزشش کمتر . امروز چیزی که هیچ ارزش ندارد جوان بیست ساله است . موجودیش در دنیا خیلی زیاد است . تورم جوانان . بیهوده نباید بر سرش بحث کرد ، احمقانه است . جمعیت کور است ، همه جا را می گیرد ، آدم را زیر خود له می کند . لنی هیچ علاقه نداشت کسی باشد ، ولی اینکه 'چیزی' باشد دیگر غیرقابل تحمل بود .
خداحافظ گری کوپر ( رومن گاری )
او خونگرم و زیبا ، هرچه که زیبا و غمگین بود را دوست داشت و با پوشش اشرافی مجلل اغلب تنها و گاهی هم با همسرش به عنوان یدک به تئاتر شهر می رفت ؛ همین که از موضوعی خوش اش می آمد ، با حالت جهانگردی ماجراجو ، دروغ های آسمانی سرهم می بافت و مرا پرگنت کوچولو می خواند ...
در حال کندن پوست پیاز ( گونتر گراس )
نقل همین خودمون دهاتی هارو بکنیم . یعنی علی الخصوص ما دهاتی ها بنا به این خاطر که به همه ی ایام هی بدبخت بوده ایم ، همین بدبختی و مرارت همه چی به روزمون آورده ، بله ، اما خودش هی پندی هم بوده که یاد بکنیم که چه باید بکنیم که اقلا از مابین نرویم . معنی مثل خودمونی که میگه " ما مثل علفیم که نمی شکنه " نقل همینه . یه وقتی می بینین یه باد خیلی سختی میاد و درخت های بزرگ رو درهم می شکنه ، اما زورش به علف نمیره . چطور ؟ باد که میاد علف نرم می خوابه روی زمین و باد که رد کرد از نو راست می ایسته ، آدمیزاد رو هم مثل همین علف بگیرین ...
علف که نمی شکند ... ( بهرام حیدری )
برایم توضیح داد :" ولی من گناه های دیگری هم مرتکب می شوم . شهادت دروغ می دهم ، یادم می رود لوبیاها را آب بدهم ، به پدر و مادرم احترام نمی گذارم ، شب ها دیر به خانه برمی گردم ... حالا می خواهم همه ی گناه هایی که وجود دارد را مرتکب شوم ، حتی آنهایی را که می گویند هنوز آنقدر بزرگ نشده ام که معنی شان را بفهمم ."
از او پرسیدم :" همه ی گناه ها ؟ حتی آدمکشی ؟"
شانه هایش را بالا انداخت ،
- در حال حاضر کشتن چنگی به دلم نمی زند ، به هیچ کارم نمی آید !
برای اینکه من هم چیزی برای گفتن داشته باشم گفتم :" دایی ام اینطور که می گویند ، می کشد و می گوید بکشند تا لذت ببرد !"
ایزائو تفی انداخت و گفت :" این لذت خیلی ابلهانه است ."
ویکنت دو نیم شده ( ایتالو کالوینو )
دایی ام در عنفوان جوانی بود ، سنی که احساسات حالتی مبهم دارند و خیر و شر هنوز مشخص نیست ، سنی که عشق به زندگی به هر تجربه ی جدید ، حتی غیر انسانی و مرگبار ، حدت و جوش و خروشی خاص می بخشد .
ویکنت دو نیم شده ( ایتالو کالوینو )
[ لیزا متحیر از حالت ژیل ، نزدیک او می رود ]
لیزا : داروهات رو خوردی ؟
ژیل [ عصبانی ] : درد من دوا بردار نیست ! این دیگه چه مرضیه که هربار که یه حسی سراغم میاد ، می خواین دوا به خوردم بدین ؟!
ژیل : تازه مسخره م هم می کنی ؟!
لیزا [ دارد کیف می کند ] : ژیل ، محشره ! حالت بهتر شده ، داری خودت میشی ! این تکه کلام توست " این دیگه چه مرضیه که هربار یه حسی سراغم میاد می‌خواین دوا به خوردم بدین !" ؛ این خود خودته ! همیشه از آدمهایی که از خشم ، غصه ، دلهره یا عصبانیت‌شون فرار می‌کردن و قرص‌های آرام بخش می‌خوردن بدت می اومد ! فرضیه‌ات هم این بود که " این دوره زمونه مردم رو اینقدر ناز نازی کرده که حتی می خواد وجدان آدمهارو هم به دوا ببنده ، ولى موفق نمیشه که انسان بودنمون رو معالجه کنه !"
ژیل [ متعجب و خوشحال ] : راستی؟!
خرده جنایت های زن و شوهری ( اریک امانوئل اشمیت )
چه اندوهبار است ، ای خدایان ، جهان به شب هنگامان ، و چه رازگونه است مهی که مرداب ها را می پوشاند . اگر پیش از مرگ رنجی فراوان برده باشی و اگر در این وادی مه گرفته به درماندگی پرسه ای زده باشی و اگر بار گران جانکاهی بردوش ، گرد جهان می گشتی ، می فهمیدی . و اگر خسته باشی و بی هیچ بیم و دریغی به ترک جهان و ترک مه و مرداب و رودخانه هایش رضا داده باشی ، می فهمیدی . اگر حاضر بودی با قلبی سبک به کام مرگ فرو روی و می دانستى که تنها مرگ مرهم زخم تو است ، می فهمیدی .
مرشد و مارگاریتا ( میخائیل بولگاکف )
مارگاریتا می توانست با طیب خاطر نسخه ی کتاب را تورق کند ؛ اگر مایل بود می توانست این کار را تا صبح سحر ادامه دهد ؛ می توانست به کتاب خیره شود ، آن را ببوسد و این کلمات را دوباره بخواند :
" ظلمتی که از سوی دریای مدیترانه فرا می رسید ، شهری را که پیلاطس از آن بی نهایت متنفر بود می پوشاند ..."
مرشد و مارگاریتا ( میخائیل بولگاکف )
هنر نیکوترین خصلت ها را که انسان شایسته و مستعد آن است در وی تقویت می کند ؛ ایمان ، امید ، عشق ، زیبایی ، عبادت و یا هرآنچه را که آرزو و امید آن می رود .
آندره ی تارکوفسکی
در نخستین ساعات چهاردهمین روز ماه بهاری نیسان ، پونتیوس پیلاطس حاکم یهودا ، ردای سفیدی با حاشیه ی سرخ به رنگ خون بر دوش ، همچون سوارکاران لخ لخ کنان ، در دالانی که دو بخش کاخ هیرودیس کبیر را به هم متصل می کرد ظاهر شد ؛ در این دنیا این حاکم بیش از هر چیز از بوی گل سرخ نفرت داشت . قران روز نحس بود ، چون همین بو از بامداد تعقیبش می کرد .
***
زندانی که دیگر کسی جلودارش نبود گفت : " گرفتاری تو این است که ذهنت بیش از حد محدود است ، و مهمتر اینکه ایمان خودت به انسان ها را یکسر از دست داده ای ؛ باید پذیرفت که همه ی زندگی را نباید وقف یک سگ کرد . سرور من ، تو زندگی حقیری داری !" به اینجا که رسید تنها به لبخندی اکتفا کرد .
***
زندانی ادامه داد : " از جمله گفتم که هرنوع قدرت به هرحال خشونتی است علیه مردم و زمانی فراخواهد رسید که نه سزار و نه هیچ انسان دیگری حاکم نخواهد بود . انسان به ملکوت حقیقت و عدالت گام خواهد گذاشت ، جایی که به هیچگونه قدرتی نیازی نخواهد بود ."
مرشد و مارگاریتا ( میخائیل بولگاکف )
انسان تنها زمانی یک جواب خردمندانه دریافت می کند که پرسش خردمندانه ای مطرح کرده باشد .
گوته
کار خلاق ، شکلی از هستی آدمی و تنها امکان بیان وجودی اوست .
***
تو امپراطور هستی ، انزوا گزین
به راه رستگاری خویش قدم نه ، همان راهی که روح آزادت تو را بدان می خواند
ثمره ی اندیشه های گرانبهایت را بچین
برای کردار نجیبانه ات پاداشی مطالبه نکن ، پاداش تو در باطن توست
تو والاترین محکمه ی خویش هستی ، تو قادری سختگیرتر از دیگران بر اعمال خویش به قضاوت بنشینی
آیا از خویش خوشنودی ای هنرمند بلندپرواز ؟
[ پوشکین]
زمان ممهور ( آندره ی تارکوفسکی )
