حکایتِ بلوغ

طفل بودم ، بزرگی را پرسیدم از بلوغ ، گفت در مسطور کتب آمده است که سه نشان دارد ، یکی پانزده‌سالگی و دوم احتلام ، سوم برآمدن موی زِهار را ، اما در حقیقت یک نشان دارد که در بند رضای حق جلّ و علا ، بیش از آن باشد که در بند حظّ نفس ، هرکه در او این صفت موجود نیست محققان بالغ نشمارندش .

به‌صورت آدمی شد قطره‌ی آب // که چهل‌ روزش قرار اندر رحم ماند

وگر چهل‌ساله را عقل و ادب نیست // به‌تحقیقش نشاید آدمی خواند

جوانمردی و لطف آدمیت // همین نقش هیولایی مپندار

هنر باید که صورت می‌توان ساخت // به‌ایوان‌ها در از شنگرف و زنگار

چو انسان را نباشد فضل و احسان // چه فرق از آدمی با نقش دیوار

به‌دست آوردن دنیا هنر نیست // یکی را گر توانی دل به‌دست آر

گلستان ( مصلح‌الدین سعدی شیرازی )

آزادِگی به نقل از سعدی

حکیمی را پرسیدند چندین درخت نامور که خدای‌تعالی آفریده است بلند و برومند ، هیچ‌یک را آزاد نخوانند مگر سرو را که ثمر ندارد ، در این چه حکمت است ؟ گفت هر یکی را دخلی معین است و وقتی معلوم ، که گاهی بوجود آن تازه است و گهی بعدم آن پژمرده ، سرو را هیچ از این نیست و همه وقت تازه است و این صفت آزادگان است [؟!]

بر آنچه می‌گذرد دل مَنه که دجله بسی // پس از خلیفه بخواهد گذشت در بغداد 

گَرَت ز دست برآید چو نخل باش کریم // وَرت ز دست نیاید چو سَرو باش آزاد

گلستان ( مصلح‌الدین سعدی شیرازی )