سوشیانس

سَئوُشیانش Saošyâns ، سوشیانس : به‌عنوان نام خاص و یکی از پسران آینده‌ی زرتشت که در آخرالزمان ظهور می‌کند و ناجی و نجات‌بخش و موعودِ دین زرتشتی است ، ... کاربرد واژه به‌صورت سَئُوشیَنت Saošyant در اوستا بسیار است (اما در وندیداد نقلی ندارد) صفت است به‌معنای سودمند . ... در گزارش پهلوی وندیداد ۱۹/۵ به‌صورت sut aumand سودمند آمده است ؛ در اوستا از ریشه‌ی سو Su (یادداشت ۴۸ فرگرد ۴/۲) : سودمند بودن و مفید بودن درآمده است .
در مورد فوق از وندیداد ، زرتشت به اهریمن گوید با تو و آفرینش و آفریدگان تو مبارزه می‌کنم تا هنگامی که سوشیانس از آب کیانسیه یا دریاچه‌ی هامون زاده شود ، و این سوشیانس ، سومین ناجی و موعود و پسر زرتشت است که با ظهور وی عمر جهان پایان یافته و گیتی چون آغاز ، همه نیک و خوب و شادی‌بخش می‌شود (دوران فرشکرد) ‌‌...
در یشت ۱۹ بند ۸۹ به‌بعد ، شرحی درباره‌ی سوشیانس آمده است : "[وسرانجام فرّ] به سوشیانس پیروزمند و به سایر دوستانش تعلق خواهد داشت [دوستان وی جاودان‌هایی هستند که در روز واپسین رستاخیز کرده و سوشیانس را یاوری خواهند کرد ، چون : کی‌خسرو ، نرسی ، توس ، گودرز ، پشوتن ، آغریرَث ، کرساسپ و ...] در هنگامی که گیتی را نو سازد ، یک گیتی پیر نشدنی ، نمردنی ، نگندیدنی ، نپوسیدنی ، جاودانِ زنده ، جاودانِ بالنده و کامروا ؛ در آن‌هنگامی که مردگان دگرباره برخیزند ، و به زندگان بی‌مرگی روی کند ، پس آنگاه او ، سوشیانس به‌در آید و جهان را به‌آرزوی خود تازه کند .
پس جهانی که فرمانبردار راستی است فناناپذیر گردد . دروغ دگرباره به همان جایی رانده شود که از آن‌جا از برای آسیب رساندن به راستی‌پرستان و نژاد و هستی وی آمده بود . تباه‌کار نابود خواهد گردید . فریفنار رانده خواهد سد .
در هنگامی‌که اَستَوَت‌اِرِتَه° پیک اهورامزدا ، پسر ویسپَه‌تئوروئیری از آب کیانسیه (هامون) به‌در آید ، گرز پیروزمند آزنده ، گرزی که فریدون دلیر داشت در هنگامیکه اژی‌دهاک کشته شد . او اَستَوَت‌اِرِتَه (سوشیانس) با دیدگان خِرَد بنگرد ، به همه‌ی آفریدگان او نگاه خواهد کرد ، آنچه زشت‌نژاد است ، او با دیدگان بخشایش سراسر جهان مادی را خواهد نگریست و نظرش سراسر جهان را فناناپذیر خواهد ساخت .
یاران اَستَوَت‌اِرِتَه پیروزمند به‌در خواهند آمد : نیک‌اندیشه ، نیک‌گفتار ، نیک‌کردار و نیک‌دین‌اند و هرگز سخن دروغ به‌زبان نیاورند . در مقابل آنان ، خشمِ خونین‌سلاح ، بی‌فرّ روبه گریز نهد . راستی به دروغِ زشت‌تیره‌ی بدنژاد غلبه کند .
منش بد شکست خواهد یافت ، منش خوب به آن چیره می‌شود . سخن دروغ گفته شده شکست خواهد یافت ، سخن راست گفته‌شده به آن چیره خواهد شد . خرداد و اَمرداد گرسنگی و تشنگی زشت را شکست دهند . اهریمن بدکنش روبه گریز خواهد نهاد ."
این شرحی است که در یشت ۱۹ درمورد ظهور سوشیانس در آخرالزمان و نو شدن گیتی و سپری شدن جهان نقل شده است .
[...]
و چون روزگار اوشیدرماه به‌سر شود ، دختران بروند بر آب کانفسه°° نشینند . دختری باشد که نام او 'ارددبُد' باشد ، از آن آب آبستن شود و چون نُه‌ماه برآید سیاوشانس از وی بزاید ، و چون سی‌ساله شود به همسپردگیِ اورمزدِ وِه‌افزونی رسد ، و سی شبانه‌روز خورشید در میان آسمان بایستد و فرو نشود و مردمان بدانند که دیگرباره شگفتی پدیدار خواهد آمدن .
پس سیاوشانس بیاید و مردم به یک‌بارگی دین مزدیسنان بپذیرند و هرجایگاهی که منافقی یا آشموغی باشد ، نیست شود و همه‌ی مردمان به یک‌بارگی بر دین مازدیسنان بایستند . پس ایزدتعالی به‌قدرت خویش اهرمن را نیست کند . ...
وندیداد ؛ ترجمه ، واژه‌نامه ، یادداشت‌ها ( هاشم رضی )

°اَستَوَت‌اِرِتَه : یعنی کسی که تجسم و مظهر قانون و شرایع است و این همان سوشیانس که آخرین و سومین موعود است می‌باشد .
°°کانسو ، کانسوی : آن را با دریاچه‌ی زره zarah یا هامون یکی می‌دانند . به‌موجب سنت ، نطفه‌ی زرتشت (فرّ زرتشت) در آب این دریا است تا در آخرالزمان و هزاره‌ی دوازدهم ، دوشیزگانی بدان بارور شده و سه موعود زرتشتی : هوشیدر ، هوشیدرماه و سوشیانس زاده شوند .