بصره

سایکس در اوایل ژوئن به محمره (خرمشهر کنونی) جایی که کارون به شط‌العرب می‌پیوندد ، رسید . در این شهر چند روزی نزد کنسولیار انگلیس اقامت کردند و سپس سوار کشتی شطی بخاری به مقصد بصره شدند که مرکز تجارت بریتانیا در بین‌النهرین است . کشتی شطی ، ناخدایی انگلیسی و خدمه‌ای نیرومند از مسیحیان کلدانی داشت ، ناخدا نه عربی بلد بود نه فارسی ولی حضور بریتانیا در آن منطقه چنان قوی بود که کلیه‌ی مسافران و خدمه انگلیسی می‌فهمیدند .
یک‌ونیم کیلومتر بالاتر از محمره ، از برابر کوشک شیخ مزعل نظام‌السلطنه ، رئیس ایل عرب‌زبان کعب ، عبور کردند .° در آنجا کشتی "به‌مناسبت مساعدت پدر شیخ به یک کشتی انگلیسی ، که مورد حمله‌ی دزدان دریایی قرار گرفته بود ، یک تیرِ توپ شلیک کرد . بلافاصله به این سلام با یک تیرِ توپ پاسخ داده شد ، و به ما گفتند که کشتی هر بار از برابر کوشک شیخ عبور کند با شلیک توپ سلام می‌دهد و از قصر شیخ به آن پاسخ داده می‌شود ."
بصره به‌رغم اینکه در قلمرو دولت ترکیه‌ی عثمانی قرار داشت ، در آن‌هنگام مرکز تجارت خرمای انگلیسی‌ها بود که آن‌را به آمریکا و انگلستان صادر می‌کردند و در تولید سس‌های تند و سرکه به‌کار می‌بردند . به هنگام چیدن و بسته‌بندی خرما اختلاف و برخوردهایی میان شرکت‌های مختلفِ صادرکننده صورت می‌گرفت ، وقتی همه‌ی کارها تمام و آخرین محموله‌ی خرما صادر می‌شد با یک ضیافت شام کلیه‌ی اختلاف‌ها رفع می‌شد .
[...]
سایکس پس از آنکه توسط نماینده‌ی شرکت برادران لینچ در بصره از جریان امور آگاه شد ، از طریق کارون عازم ایالت حاصل‌خیز ایرانی عربستان گردید (که امروز خوزستان نامیده می‌شود) . سایکس می‌دانست که در این ایالت چندین محل آثار باستانی و قدیمی وجود دارد . او دیداری از شیخ مزعل به‌عمل آورد . شیخ پس از آنکه اصطبل اسب‌های عربی و نریان‌های مورد علاقه‌ی خود را به او نشان داد °°، گفت با انگلیسی‌ها دشمنی ندارد ولی با برقراری تجارت آزاد با داخل ایران مخالف است ، زیرا این‌کار سبب می‌شود که سربازان و مقامات ایرانی به قلمرو او تهاجم کنند . او به‌منظور تأکید بر این عقیده ، دو فروند لنج تهیه نموده و سرویس خودش را دایر کرده بود ، و با تشکیل یک گمرک بسیار قوی لنج‌های شرکت برادران لینچ را تحریم کرده بود .
ایران در بازی بزرگ ( آنتونی وین )

°بعدها برادر او ، شیخ خزعل ، حافظ منافع انگلستان در ایران شد ، تا اینکه رضاشاه او را خلع کرد .
°°در آن‌زمان کلیه‌ی نریان‌هایی که به درد تخم‌کشی نمی‌خوردند کشته می‌شدند . تنها مادیان‌ها بودند که سواری می‌دادند .