طبقه‌بندی مردم بر اساسِ اعتقاد !

در کرمان افزون بر مسلمانان ، جامعه‌ی نسبتاً بزرگی از زرتشتیان - بازرگانان ، کشاورزان و زمین‌داران - وجود داشت که به درستکاری شهرت داشتند . آنان ایرانیان پاک بودند که در رگ‌هایشان خون مهاجمان عرب ، ترک و مغول وجود نداشت و با پارسیان بمبئی نسبت داشتند . پیامبر اسلام آنان را صاحب کتاب شناخته بود اما از تبعیض مسلمانان رنج می‌بردند که آنها را از سَواری در بازار° یا قفل کردن درِ خانه‌هایشان منع می‌نمودند [!] و مجبورشان کرده بودند لباس‌هایی به‌رنگ تیره بپوشند . لیکن آزارِ بیشتر متوجه جامعه‌ی بهاییان بود که مذهب لبریز از عقاید تساهل‌آمیز و نیکوکاری‌شان که در ایران به‌کلی تازه بود ، از سوی علمای دین ممنوع اعلام شده بود و پیروان آن مرتد شناخته می‌شدند .
در پست‌ترین سطح طبقات اجتماعی جامعه‌ی کوچک یهودیان قرار داشت که به‌قول سایکس : "در وضع نکبت‌باری به‌سر می بَرند و با وجود این ، درآمدهای ناچیز حاصل از داد و ستدهای کوچک‌شان اخاذی پنداشته می‌شود . آنان شعبه‌ای از جامعه‌ی یهودیان یزد هستند و گفته می‌شود از بغداد آمده‌اند ." به‌گفته‌ی سایکس : "پست‌تر از اینها بیست‌نفر هندی تبعه‌ی انگلیس هستند که اکنون بر طبق مقررات کاپیتولاسیون از حمایت برخوردارند . تجارت آنان پررونق است ، ولی نظر به اینکه در اخذ بهره‌ی وامهایی که به مردم می‌دهند فوق‌العاده سخت‌گیر و حریص‌اند مورد نفرت عموم می‌باشند ."
سایکس به‌شدت تحت‌تأثیر دراویش فرقه‌ی نعمت‌اللهی قرار گرفت . زیارتگاه آنان در ماهان قرار داشت که شاه نعمت‌الله ولی ، مؤسس فرقه پس از درگذشت در ۱۴۳۱ در آنجا دفن شده بود . فرقه‌ی مزبور محترم‌ترین فرقه‌ی صوفیان بود و پیروان آن گونه‌های خود را با سیخ سوراخ نمی‌کردند یا روی آتش راه نمی‌رفتند ، بلکه با موسیقی و آواز غرق در بحر تفکر می‌شدند . دراویش نعمت‌اللهی با تأکید بر تساهل ، نفوذ پنهانی فراوانی در ایران داشتند و امانتدار فرهنگ سنتی ایرانی با اشعار آزادیخواهانه ، موسیقی و نقاشی بودند که ملایانِ خشکه‌مقدس و متعصب نابود کرده بودند . آنان به هیچ‌وجه راهبانی نبودند که با گوشه‌گیری زندگی کنند ، بلکه اعضای آن به‌کلیه‌ی طبقات اجتماعی ، از پست‌ترین تا عالی‌ترین طبقات کشور ، تعلق داشتند . ساختار فکری آن‌ها به فراماسون‌ها شباهت داشت و لژهایی در سراسر کشور داشتند .
هنگامی که سایکس به دیدار مرشد آن‌ها رفت ، این مرد مقدس به او اظهار داشت که تعصب دینی که ملایانِ شهرنشین تشویق می‌کنند نتیجه‌ی نادانی است و باید از میان برود تا جا را برای عشق و دوستی جهانی بگشاید . سایکس احترام زیادی نسبت به این شخص پیدا کرد و آرزو کرد عقاید تساهل و تسامح‌آمیز او نفوذ بیشتری بر جهان اسلام بیابد .
ایران در بازی بزرگ ( آنتونی وین )

°به‌نقل ازهمین کتاب در آن‌دوران اسب سواری در کوچه‌ها و بازارِ شهر یزد هم برای زرتشتیان ممنوع بوده است !