مسابقه‌ی سایه‌ها
جمعه, ۳۰ آبان ۱۳۹۹، ۰۸:۲۷ ق.ظ
در آن‌هنگام ، سیاست انگلستان در هند نگران رویارویی با خطر روسیه بود که به‌سرعت به سوی شرق آسیای مرکزی پیشرفت می‌کرد و تاشکند را در ۱۸۶۵ ، سمرقند و بخارا را در ۱۸۶۸ ، خیوه را در ۱۸۷۳ ، خوقند را در ۱۸۷۵ ، عشق‌آباد را در ۱۸۸۱ و مرو و رود مرغاب تا مرز افغانستان را در ۱۸۸۴ اشغال کرد . سیاست دولت انگلیس میان دو "مکتب" تقسیم می‌شد : یکی مکتب پیشروی که مورد پشتیبانی دیز رایلی و محافظه‌کاران قرار داشت که طرفدار پیشرفت از مرزهای هند بودند ، دیگری مکتب "عدم فعالیت استادانه"ی آزادیخواهان گلَدِستون که معتقد بودند روس‌ها نفوذِ متمدن‌کننده‌ای بر قبایل ترکمن که کارشان شکار برده بود دارند و هیچ خطری متوجه هند نمی‌کنند . مکتب پیشروی در نتیجه‌ی شکست انگلیسی‌ها در جنگ با افغان‌ها لطمه‌ی شدیدی خورده بود ، درحالیکه طرفداران عدم فعالیت ، هزینه‌های کلان و توجیه‌نشدنی حضور در خارج از مرزهای هند را خاطرنشان می‌ساختند .
ارتش هند نیز بین طرفداران این دو مکتب تقسیم شده بود ، اما نظر کوتاهی به نقشه نشان می‌داد که روس‌ها در صورت اقتضا خود را از چند جهت آماده‌ی حمله می‌کنند : از پایگاه جدیدشان در عشق‌آباد در کنار مرز ایران خواهند توانست از افغانستان عبور کنند و به‌راحتی از راه آسان هرات و قندهار به کویته برسند ؛ یا از سمرقند می‌توانند با وجود دشواری از کوه‌های هندوکش عبور کنند و به کابل و تنگه‌ی خیبر برسند ؛ یا از خوقند و مرغاب می‌توانند از جبال تیان‌شان به‌سوی کاشغر چین سرازیر شوند و آنگاه با دشواری بیشتر از طریق سلسله‌جبال هیمالیا به هند حمله‌ور شوند . آسان‌ترین راه از طریق جنوب ایران بود که منطقه‌ای بی‌دفاع و عملاً خارج از سلطه‌ی انگلیس‌ها یا روس‌ها بود . از آنجایی که انتظار می‌رفت افغان‌ها مقاومت شدیدی در برابر تهاجم روس‌ها از خود نشان دهند ، انگلیسی‌ها به‌شدت نگران بودند که تهاجم از طریق ایران صورت گیرد .
در پاییز ۱۸۹۱ سایکس مرخصی گرفت ، یا به‌قول خودش چند ماه را در اروپای شرقی گذراند تا در مورد "مسائل گوناگونی که در سی سال آینده نیاز به راه‌حل پیدا می‌کردند" کسب اطلاع کند . درباره‌ی فعالیت‌های سایکس در این چندماه هیچ مدرکی وجود ندارد ولی از آنجایی که او عضو اداره‌ی اطلاعات ارتش بود ، احتمالاً به شناسایی دشمن مشغول بوده است تا بتواند در آینده نقشی در "بازی بزرگ" یا به‌قول روس‌ها "مسابقه‌ی سایه‌ها" ایفا کند .
ایران در بازی بزرگ ( آنتونی وین )
ارتش هند نیز بین طرفداران این دو مکتب تقسیم شده بود ، اما نظر کوتاهی به نقشه نشان می‌داد که روس‌ها در صورت اقتضا خود را از چند جهت آماده‌ی حمله می‌کنند : از پایگاه جدیدشان در عشق‌آباد در کنار مرز ایران خواهند توانست از افغانستان عبور کنند و به‌راحتی از راه آسان هرات و قندهار به کویته برسند ؛ یا از سمرقند می‌توانند با وجود دشواری از کوه‌های هندوکش عبور کنند و به کابل و تنگه‌ی خیبر برسند ؛ یا از خوقند و مرغاب می‌توانند از جبال تیان‌شان به‌سوی کاشغر چین سرازیر شوند و آنگاه با دشواری بیشتر از طریق سلسله‌جبال هیمالیا به هند حمله‌ور شوند . آسان‌ترین راه از طریق جنوب ایران بود که منطقه‌ای بی‌دفاع و عملاً خارج از سلطه‌ی انگلیس‌ها یا روس‌ها بود . از آنجایی که انتظار می‌رفت افغان‌ها مقاومت شدیدی در برابر تهاجم روس‌ها از خود نشان دهند ، انگلیسی‌ها به‌شدت نگران بودند که تهاجم از طریق ایران صورت گیرد .
در پاییز ۱۸۹۱ سایکس مرخصی گرفت ، یا به‌قول خودش چند ماه را در اروپای شرقی گذراند تا در مورد "مسائل گوناگونی که در سی سال آینده نیاز به راه‌حل پیدا می‌کردند" کسب اطلاع کند . درباره‌ی فعالیت‌های سایکس در این چندماه هیچ مدرکی وجود ندارد ولی از آنجایی که او عضو اداره‌ی اطلاعات ارتش بود ، احتمالاً به شناسایی دشمن مشغول بوده است تا بتواند در آینده نقشی در "بازی بزرگ" یا به‌قول روس‌ها "مسابقه‌ی سایه‌ها" ایفا کند .
ایران در بازی بزرگ ( آنتونی وین )
