ادیان آریایی (هند و ایرانی)

آنها همه‌ی موجودات مفید و نورانی را داوس Davos ، یعنی عناصر درخشنده می‌گفتند .
ایندرا : خدای تندَر و جنگ
وارونا : خدای آسمان پُرستاره
میترا : خدای خورشید
آگنی : خدای آتش
این خدایان متعلق به عصر ودایی بودند .
عصر ودایی : عصری است که آریایی‌های هندی و ایرانی با هم می‌زیسته‌اند یا تازه از هم جدا شده بودند . این عصر به‌نام کتاب ودا که قدمت سرودهای آن از ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد است نام دارد .
عصر اوستایی : آریایی‌هایی که به سمت مغرب مهاجرت کرده بودند ، در غرب فلات ایران ساکن شدند و خود را آییریانه یا ایران خواندند و نام خود را روی آن سرزمین نهادند . در این عصر زرتشت ظهور کرد و کتابی مقدس به‌نام اوستا آورد ، از این‌رو این عصر را عصر اوستایی می‌خوانند ، قدمت اوستا ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ سال قبل از میلاد است .
بینش اقوام آریایی که به فلات ایران آمدند به دلیل تغییر آب و هوا تغییر کرد و قائل به خدای یگانه شدند که زرتشت او را اهورامزدا نامید ؛ اهورامزدا به معنی دانای توانا است .
اوستا بعد از ودا قدیمی‌ترین کتاب مقدس آریایی است . در این عصر فرقه‌ها و آیین‌های زیر بوجود آمدند :
آیین زروانیان : زمان بینهایت
مهر پرستی : دینی که مردم را به صلح همگانی دعوت می‌کرد
آیین مانی : معتقد به دو اصل خیر و شر بود
آیین مزدک : تابع قوانین مدینه‌ی فاضله‌ی افلاطون ؛ معتقد به نیک و بد .
ایران و ایرانیان ( محمد جوادی‌پور )