خدای آتش (و تثلیث ودایی)

آگنی (آتش) در ریگ‌ودا از خدایان طراز اول می‌باشد . در ریگ‌ودا حدود ۲۰۰ سرود خطاب به او است و از این حیث پس از ایندرا در مرتبه‌ی دوم قرار دارد . آگنی یکی از سه خدای اصلی یعنی : آگنی (آتش) ، وایو (یا ایندرا که سلاحش آذرخش بوده است) و سوریا (خدای خورشید) می‌باشد که بنابر اساطیر هندو به‌ترتیب یکی حاکم بر زمین ، دیگری حاکم بر جَوّ (هوا) و سومی حاکم بر آسمان است ؛ و هر سه تقریباً از حیث مقام و رتبه با هم برابرند .
بنابر ادب هندو ، آگنی واسطه‌ی میان انسان و خدایان دیگر توصیف شده است ؛ او حامی و حافظ خانواده و ناظر بر اعمال و مراسم می‌باشد و بدین‌لحاظ در مراسم رسمی او را خدای آتش می‌خواندند . آتش وسیله‌ی انتقال قربانی است و نذورات و قربانی‌ها را به خدایان دیگر می‌رساند . علاوه بر آگنی ، باد و خاک و آب هم گاهی عامل این انتقال قرار می‌گیرند .
در دوره‌های بعد از عصر ودایی آگنی را با هفت زبان که هر زبان نام ویژه‌ای دارد برای لیسیدن روغن قربانی تصویر کرده‌اند .
[...]
آتش یکی از قدیمی‌ترین عناصر مورد پرستش و مقدس‌ترین عنصر در مذهب هند و ایرانی در قدیم به‌شمار می‌رفته است و دارای سه مظهر بوده : در آسمان به‌صورت خورشید ، در جوّ (هوا) به‌صورت آذرخش (برق) و در زمین به‌صورت آتش معمولی .
[...]
"آتش بزرگ در آغاز سپیده‌دم برمی‌خیزد و از تاریکی با رخشندگی بیرون می‌تازد . آگنیِ فروزان‌تن به‌محض تولد ، همه‌ی منزلگاه‌ها را با نور تابنده‌ی خود پُر می‌سازد . چون زاده شد جرثومه‌ی آسمان و زمین شد ، در گیاهان جای گرفت ، رنگارنگ شد ، کودکانه شد ، سیاهی شب را پراکنده کرد ، و با غرش بلند از سرچشمه‌های مادری بیرون آمد . او روحانیِ خوانده شده‌ی خانه‌ها و مردم است . غذا را فزونی می‌بخشد . آگنی روحانی مراسم مقدس است و با هر یک از خدایان در قدرت و جلال شریک می‌باشد . لباس‌های فاخر به‌تن دارد ، او در ناف زمین جای دارد . همانگونه که پسر پدر و مادر خود را نگاه می‌دارد او زمین و آسمان را نگاه می‌دارد . فرزندِ نیرو است و خدایان را نزد کسانی که مشتاق او هستند می‌آورد ." (۱۰ : ۱)
گزیده‌ی سرودهای ریگ‌ودا ( محقق و مترجم : محمدرضا جلالی نائینی )