وداها
سه شنبه, ۷ مرداد ۱۳۹۹، ۰۹:۵۴ ق.ظ
واژه‌ی ودا (بید) در زبان سانسکریت از ریشه‌ی وید (دانستن) مشتق شده و به‌معنی دانش است . اما به‌طور اخص به‌معنی 'دانش الهی' یا 'علم مُنزَل' [علم نازل شده] است .
در آغاز این نام به سه کتاب ریگ‌ودا (رگ‌بید) ، یاجورودا (ججربید) و ساما‌ودا (سام‌بید) اطلاق می‌شد و مجموع این سه کتاب را ترایی‌ودا (دانش سه‌گانه) می‌خواندند ؛ اما بر سه ودای اصلی کتاب چهارمی به نام اتهرواودا افزوده شد . قبول کتاب چهارم به‌عنوان یک متن اصیل و حقیقی ودا ظاهراً مقارن تدوین قانون مانو است ...
[...]
ریگ‌ودا مادر وداهای دیگر است .
رگ‌بید را شروتی (از مصدر شرو به معنای شنیدن) نیز می‌نامند . شروتی به‌معنی دانش مسموع و در برابر سمرتی (از ریشه‌ی سمری به‌معنی یادآوردن) است که مفهوم آن 'دانش در یاد مانده' یا 'علم محفوظ' می‌باشد . مقصود از علم اول ، علم مستقیمی است که مبداء آن خارج از حیطه‌ی بشر است و گویند ریشی‌ها از آسمان شنیده‌اند و در حافظه سپرده‌اند بی‌آنکه درنتیجه‌ی تفکر ، تعمق و تحصیل به‌دست آمده باشد ؛ و منظور از علم دوم دانشی است که سینه به سینه و دست به دست و پدر بر پدر انتقال یافته و درواقع مُرده‌ریگ (میراث) مربیان و معلمان و پیشوایان مذهبی باستانی است .
کتاب ودا در نظر غالب هندوان در حکم وحی مُنزَل است و از نظر دین‌باوران هندو تعلیمات آن کامل و بالاترین سند و مدرک مذهب است . این تعلیمات حاکم بر جمیع شئون زندگانی هر فرد می‌باشد ، و وظایف او را در هر وضع و شکل و در هر مرحله از مراحل حیات از تولد ، کودکی ، جوانی ، پیری و مرگ معین می‌کند . به‌عبارت دیگر این تعلیمات وظیفه‌ی هر هندو را از گهواره تا گور زیر نظر دارد .
وداها مرجع کلیه‌ی آداب و سنن است . همه‌ی قوانین و مقررات در چهارچوب تعلیمات و تفسیرات آنها بوجود آمده و مراسم و تشریفات مذهبی ، دعاها ، نمازها و آداب و رسوم اجتماعی هندو از آنها سرچشمه گرفته‌اند .
[...]
هرچند شمار کتب ودا چهار است ولی نوشته‌ها ، رسالات و کتاب‌های عدیده‌ای حاوی مسائل و احکام مذهبی ، آیین پرستش ، دستورهای قربانی ، کلام ، فلسفه و تفسیر به آنها ملحق شده است .
به‌عبارت دیگر ، مجموع ادبیات مقدس هندو به‌چهار دسته ، به شرح زیر تقسیم می‌گردد :
سمهیتا (سنهیتا) : مجموعه‌های متون وداها .
برهماناها : تفسیر وداها .
آرنیکاها : متون مدون در جنگل .
اوپانیشادها (اپنشدها) : مبین فلسفه‌ی وداها .
بدین ترتیب می‌نگریم هریک از وداهای چهارگانه دارای برهماناها ، آرنیکاها و اوپانیشادهای وابسته به‌خود است .
[...]
ژاکوبی بر اساس اطلاعات نجومی چنین نتیجه می‌گیرد که تاریخ دو تا از سرودهای ریگ‌ودا در هزاره‌ی پنجم قبل از میلاد است . کلبروک تاریخ تنظیم ودا را در سده‌ی چهاردهم پیش از میلاد قرار داده است .
به هرحال آنچه مسلم به‌نظر می‌رسد ریگ‌ودا قدیمی‌ترین اثر قوم آریاییِ هند است و بی‌شک تاریخ به‌وجود آمدن آن ، قبل از تاریخ تمدن یونان و پیش از تدوین کتب مذهبی موجودِ قوم یهود است .
گزیده‌ی سرودهای ریگ‌ودا ( محقق و مترجم : محمدرضا جلالی نائینی )
در آغاز این نام به سه کتاب ریگ‌ودا (رگ‌بید) ، یاجورودا (ججربید) و ساما‌ودا (سام‌بید) اطلاق می‌شد و مجموع این سه کتاب را ترایی‌ودا (دانش سه‌گانه) می‌خواندند ؛ اما بر سه ودای اصلی کتاب چهارمی به نام اتهرواودا افزوده شد . قبول کتاب چهارم به‌عنوان یک متن اصیل و حقیقی ودا ظاهراً مقارن تدوین قانون مانو است ...
[...]
ریگ‌ودا مادر وداهای دیگر است .
رگ‌بید را شروتی (از مصدر شرو به معنای شنیدن) نیز می‌نامند . شروتی به‌معنی دانش مسموع و در برابر سمرتی (از ریشه‌ی سمری به‌معنی یادآوردن) است که مفهوم آن 'دانش در یاد مانده' یا 'علم محفوظ' می‌باشد . مقصود از علم اول ، علم مستقیمی است که مبداء آن خارج از حیطه‌ی بشر است و گویند ریشی‌ها از آسمان شنیده‌اند و در حافظه سپرده‌اند بی‌آنکه درنتیجه‌ی تفکر ، تعمق و تحصیل به‌دست آمده باشد ؛ و منظور از علم دوم دانشی است که سینه به سینه و دست به دست و پدر بر پدر انتقال یافته و درواقع مُرده‌ریگ (میراث) مربیان و معلمان و پیشوایان مذهبی باستانی است .
کتاب ودا در نظر غالب هندوان در حکم وحی مُنزَل است و از نظر دین‌باوران هندو تعلیمات آن کامل و بالاترین سند و مدرک مذهب است . این تعلیمات حاکم بر جمیع شئون زندگانی هر فرد می‌باشد ، و وظایف او را در هر وضع و شکل و در هر مرحله از مراحل حیات از تولد ، کودکی ، جوانی ، پیری و مرگ معین می‌کند . به‌عبارت دیگر این تعلیمات وظیفه‌ی هر هندو را از گهواره تا گور زیر نظر دارد .
وداها مرجع کلیه‌ی آداب و سنن است . همه‌ی قوانین و مقررات در چهارچوب تعلیمات و تفسیرات آنها بوجود آمده و مراسم و تشریفات مذهبی ، دعاها ، نمازها و آداب و رسوم اجتماعی هندو از آنها سرچشمه گرفته‌اند .
[...]
هرچند شمار کتب ودا چهار است ولی نوشته‌ها ، رسالات و کتاب‌های عدیده‌ای حاوی مسائل و احکام مذهبی ، آیین پرستش ، دستورهای قربانی ، کلام ، فلسفه و تفسیر به آنها ملحق شده است .
به‌عبارت دیگر ، مجموع ادبیات مقدس هندو به‌چهار دسته ، به شرح زیر تقسیم می‌گردد :
سمهیتا (سنهیتا) : مجموعه‌های متون وداها .
برهماناها : تفسیر وداها .
آرنیکاها : متون مدون در جنگل .
اوپانیشادها (اپنشدها) : مبین فلسفه‌ی وداها .
بدین ترتیب می‌نگریم هریک از وداهای چهارگانه دارای برهماناها ، آرنیکاها و اوپانیشادهای وابسته به‌خود است .
[...]
ژاکوبی بر اساس اطلاعات نجومی چنین نتیجه می‌گیرد که تاریخ دو تا از سرودهای ریگ‌ودا در هزاره‌ی پنجم قبل از میلاد است . کلبروک تاریخ تنظیم ودا را در سده‌ی چهاردهم پیش از میلاد قرار داده است .
به هرحال آنچه مسلم به‌نظر می‌رسد ریگ‌ودا قدیمی‌ترین اثر قوم آریاییِ هند است و بی‌شک تاریخ به‌وجود آمدن آن ، قبل از تاریخ تمدن یونان و پیش از تدوین کتب مذهبی موجودِ قوم یهود است .
گزیده‌ی سرودهای ریگ‌ودا ( محقق و مترجم : محمدرضا جلالی نائینی )
