رسمِ سگ‌دید !
پس از مرگ کسی ، خویشانِ درگذشته ، مرده‌سالاران یا نساسالاران (مرده‌شویان) را خبر می‌کردند . پیش از آمدن سالارها ، روی مرده را با پارچه‌ی سفیدی می‌پوشانیدند . با ورود سالارها ، اهالی خانه در اتاق‌ها می‌رفتند . سالارها مرده را در حیاط خانه غسل می‌دادند و این غسل با پادیاب (پاجُو) انجام می‌شد که همان گومیز (ادرار گاو) است . البته امروزه فقط با آب ، مراسم غسل انجام می‌یابد . سالاران یا مرده‌شوران را پاک‌شو می‌گفتند . تکفین با پارچه‌ای سفید و تمیز انجام می‌شد . در گوش ، بینی و دهان مرده مخلوطی از سیر و سداب برای گندزدایی و جلوگیری از تعفن می‌کردند .
سالارها یا پاک‌شویان سگ‌های ویژه‌ای° داشتند که پیش از پوشانیدن چهره‌ی مرده ، بالای سر متوفی می‌آوردند . علت آن است که در گذشته ، مرگ‌هایی که به‌علت سکته پیش می‌آمد و موتِ کاذب محسوب می‌شد ، هرگاه مرده هنوز جانی اندک داشت ، متوجه شده و عکس‌العمل نشان می‌‌داد . این رسم (سگ‌دید) بعدها به‌صورت سنت مذهبی باقی ماند .
البته قابل تذکر است که این توجیه و تعلیل ، عذر است . در بندهای ۱۸-۱۶ از همین فرگرد هشتم ، مراسم سگ‌دید شرح شده است . سگ دربان جهانِ پسین و دوزخ دانسته می‌شد . در وداها و آیین هندی‌های قدیم نیز چنین عقایدی وجود داشت ...
وندیداد ؛ ترجمه ، واژه‌نامه ، یادداشت‌ها ( هاشم رضی )
°نوعی سگ بوده با شامه‌ای تند و حساس که سگِ چهارچشم نامیده می‌شد . در مراسم سی‌روزه و سر سال و سایر ایامی که به‌یادبودِ درگذشته مراسم برپا می‌کردند خوراک‌های ویژه‌ای تهیه می‌کردند که عبارت بود از سی‌رو یا سیروگ که به روغن‌جوشی نیز مشهور است و آن نانی است که در روغن کنجد می‌پزند یا سرخ می‌کنند و سدو یا سداب که گیاهی گندزدا است و به‌شکل ویژه‌ای پخته یا سرخ می‌شود و شامی‌کباب ، تخم‌مرغ پخته ، حلوا ، حلوای سفید و چیزهای خوراکی دیگر .
در این مراسم از هر خوراک اندکی در یک تاس یا کاسه ریخته و جلو سگ‌های ویژه می‌نهند تا تغذیه شوند . خوراکی دیگر موسوم به اندوم (اندام) است . در مراسم سی‌روزه یا سر سال و همچنین در مراسمی دیگر به‌ندرت ، مراسم اندوم کردن اجرا می‌شود و آن عبارت است از آنکه گوسفندی را قربانی کرده و از هر اندامش ، چون : دست ، ران ، شکم ، گردن و ... مقداری به‌سیخ (در قدیم به چوبِ انار) کشیده و کباب کرده به سگ می‌دادند که بخورد [احتمالاً ریشه‌ی اصطلاح "سگ‌خور" از اینجا بیاد (؟!)] آنگاه گوسفند مزبور را که دُرسته بریان شده ، طی مراسمی با حضور موبدی که اوستا خوانده و آن را تقدیس (یزشنه) می‌کند همراه خویشان نزدیک متوفی ، صَرف می‌نمایند و هم‌بهره در ثواب و یادمان مرده می‌شوند رسم قربانی به‌موجب تأکید زرتشت در سرودها (گاثاها) نهی شده است .
اما رسمی همانندِ شیوه‌ی یاد شده ، به‌موجب هوم‌یشت از مراسم مغان بوده است . چنانچه اشاره شد سگ ، نگهبان دروازه و راه عبور به جهان پسین است و به این‌جهت سگ را اعزاز و اطعام می‌کردند تا با درگذشته خوب رفتار کند و در جهان پسین به‌وی سخت نگیرد .
