اشک ششم

اشک ششم (مهرداد اول) پس از برادرش به‌تخت نشست (۱۷۴ ق.م) وی بانی عظمت دولت پارت است و در مدت ۳۷ سال سلطنت خود پارت کوچک را مبدل به‌دولتی بزرگ کرد . چنانکه مورخان او را داریوش سلسله‌ی اشکانی دانسته‌اند . در این زمان دولت سلوکی بواسطه‌ی جنگ با رومیان ، مصریان و یهودیان به‌ناتوانی گراییده بود . مهرداد هنگامیکه اوکراتید پادشاه باختر مشغول تسخیر پنجابِ هند بود و درآن میان به‌دست پسرش کشته شد ، از موقعیت استفاده کرد و به باختر لشکر کشید و قسمت غربی آن کشور را ضمیمه‌ی پارت کرد . بعضی نوشته‌اند که همه‌ی باختر را به‌تصرف درآورد .
چندسال پس از تصرف باختر ، هنگامی که آنتیوخوس پنجم (کودکی بین ۹ تا ۱۴ ساله) پادشاه سلوکی در ماد بود ، به مادِ بزرگ حمله برد و آن ایالت را ضمیمه‌ی پارت کرد . سپس به‌طرف باختر رفته و از آنجا به‌هند درآمد و تا رود هیداسپ ، جیلم امروز در پنجاب براند .
بعضی مورخان نوشته‌اند که چون دولت یونانی و باختری تا ۱۲۶ ق.م در دره‌ی کابل وجود داشت ، باید حدود متصرفات مهرداد را تا کوه‌های پاراپامیزاد (شمال افغانستان) دانست . بزرگ شدن پارت ، دولت سلوکی را به‌وحشت انداخت . دمتریوس دوم (نیکاتور) پادشاه سلوکی ، به‌مقابل مهرداد شتافت ، پارسی‌ها و باختری‌ها نیز به‌یاری دمتریوس برضد پارت سر به شورش برداشتند ؛ مهرداد چون دشمن را نیرومند یافت به بهانه‌ی عقد صلح دمتریوس را به‌اردوی خویش آورده گرفتار کرد ، ولی با او بسیار خوب رفتار کرد ، حتی دخترش رچ‌گونه را به‌زنی به او داد ، ولی در این میان به بستر بیماری افتاد و درگذشت (۱۳۶ ق.م) ازجمله کارهای مهرداد تنبیه مردم خوزستان بود ، وی به تقلید از پیشینیان خود آنتیوخوس سوم و چهارم ، دو معبد عظیم و پرمایه آتنا و آرتمیس را که محتملاً معابد مقدس آناهیتا (ناهید) بوده است غارت کرد ؛ و غنیمتی عظیم نصیب او شد .
ایران در عهد باستان ( جواد مشکور )