مورگان شوستر
پنجشنبه, ۱۳ آذر ۱۳۹۹، ۰۹:۵۰ ق.ظ
در این دوران تغییری ناگهانی در مقام والیگری صورت گرفت . شخصی که مدتی کوتاه این سمت را اشغال کرد صاحباختیار بود ، که چند ماه بعد رکنالدوله جای او را گرفت که "مبلغ کلانی پول برای احراز این شغل پرداخته و ادعا میکند انتصاب خود را مدیون سفارت انگلیس است (بارکلی زیر این جمله خط قرمز کشیده است) و بنابراین انتظار میرود روابطی بسیار دوستانه با ما داشته باشد ."
به محض عزیمتِ صاحباختیار در اواخر ژوئن ، سایکس نوشت : "او دلپذیرترین ایرانی است که در عمرم دیدهام و مایهی تأسف است که اینچنین بیلیاقت و فاسد است . البته همه میدانند که ایرانی درستکار مانند مروارید سیاه نایاب است ، ولی حد و حدودی وجود دارد که آنها معمولاً در نظر میگیرند ." بارکلی در حاشیهی گزارش نوشت : "این شخص ممکن است وزیر داخله بشود ، ولی بهنظر من در دوران تصدی شوستِر مدت مدیدی بر سر کار نخواهد ماند ."°
مورگان شوستر ، آمریکایی جوان ، آزادیخواه و ضدامپریالیست بود که مجلس او را بهمنظور برقراری نظم در مالیهی ایران استخدام کرده بود . او به این دلیل انتخاب شده بود که شهروند کشوری بیطرف بود که ترقیخواه بهنظر میرسید . اکنون که ایران بهکلی ورشکسته شده بود و هیچیک از افراد و نهادهای ایرانی قادر به بهبود اوضاع نبودند ، شوستر به سمت خزانهدار کل منصوب شده بود . او بهمنظور جمعآوری مالیاتهای دولتی یک هنگ ژاندارم خزانه تشکیل داد که افراد آن حقوق خوبی دریافت میکردند و برای فرماندهی این نیرو خواست سرگرد استوکس ، وابستهی نظامی سفارت انگلیس را که نسبت به دموکراتها نظر مساعد داشت و دوست رهبرشان تقیزاده بود ، تعیین کند . لیکن روسها بهشدت با این تجاوز به منطقهی تحت نفوذشان مخالفت ورزیدند و استوکس را مجبور به کنارهگیری کردند ؛ بهجای او سرهنگ مریل آمریکایی منصوب شد . ناآشنایی شوستر با زرنگیهای شرقی ، دشمنان زیادی برایش بهوجود آورد که در رأس آنان روسها قرار داشتند که بههیچوجه مایل نبودند ایران را خوشبخت و آزاد از چنگال خود ببینند ، سرانجام مجلس را وادار کردند او را مرخص کند .
آنگاه 'ایرانیان جوان'°° شروع به تحمیل مالیاتهای جدیدی به مالکان بزرگ و بازرگانان ثروتمند نمودند که درواقع بخش عمدهی آن به جیب خود 'ایرانیان جوان' ریخته میشد . این امر با فروپاشی تقریباً کامل نظم در سراسر کشور درهم آمیخت و منجر به تقاضاهایی برای بازگشت محمدعلیشاه مخلوع به سلطنت و رجعت بهشیوههای قدیمی ادارهی امور گردید . زمینداران دست بهعادت دیرینهی خود ، یعنی احتکار گندم زدند و بهرغم محصول خوب آن سال ، باعث کمبود مواد خوراکی شدند که نتیجهاش قحطی و افزایش قیمتها بود . این علت دیگری برای نارضایتی بود که دابیژا (سفیر روس) از آن بهرهبرداری کرد .
در ژوئن ۱۹۱۱ سایکس گزارش داد که دابیژا به یوسف هراتی ، عامل اصلی خود ، پول پرداخته تا اغتشاشاتی بهنفع محمدعلیشاه برپا کند . یوسف هراتی لوطیای زرنگ و سردستهی اوباش بود که غالباً تحت تعقیب پلیس قرار داشت . مقامات ایرانی بهخاطر حمایت روسیه از وی قادر نبودند بر روی او دست بلند کنند .
ایران در بازی بزرگ ( آنتونی وین )
°نگاه کنید به مورگان شوستر ، اختناق ایران (لندن ۱۹۱۲)
°°گروهی از جوانان میهنپرستِ اصلاحطلب و تحصیلکردهی اروپا که در انجمنهای ایالتی فعالیت میکردند . این جوانان بهخاطر پوشیدن کت و شلوار و یقهی آهاردار مورد سرزنش سنتگرایان قرار گرفته و لقب فکلی گرفته بودند . اروپاییان نیز همصدا با سنتگرایان نظر خوشی نسبت به این جوانان نداشتند و آنها را جوانانی نادان ، گزافهگو ، ازخودراضی ، و متکبر با عقاید خامِ تجددخواهانهی وامگرفته از خارج "که با طبل و شیپور آن را به ایران آورده بودند" میدانستند .
به محض عزیمتِ صاحباختیار در اواخر ژوئن ، سایکس نوشت : "او دلپذیرترین ایرانی است که در عمرم دیدهام و مایهی تأسف است که اینچنین بیلیاقت و فاسد است . البته همه میدانند که ایرانی درستکار مانند مروارید سیاه نایاب است ، ولی حد و حدودی وجود دارد که آنها معمولاً در نظر میگیرند ." بارکلی در حاشیهی گزارش نوشت : "این شخص ممکن است وزیر داخله بشود ، ولی بهنظر من در دوران تصدی شوستِر مدت مدیدی بر سر کار نخواهد ماند ."°
مورگان شوستر ، آمریکایی جوان ، آزادیخواه و ضدامپریالیست بود که مجلس او را بهمنظور برقراری نظم در مالیهی ایران استخدام کرده بود . او به این دلیل انتخاب شده بود که شهروند کشوری بیطرف بود که ترقیخواه بهنظر میرسید . اکنون که ایران بهکلی ورشکسته شده بود و هیچیک از افراد و نهادهای ایرانی قادر به بهبود اوضاع نبودند ، شوستر به سمت خزانهدار کل منصوب شده بود . او بهمنظور جمعآوری مالیاتهای دولتی یک هنگ ژاندارم خزانه تشکیل داد که افراد آن حقوق خوبی دریافت میکردند و برای فرماندهی این نیرو خواست سرگرد استوکس ، وابستهی نظامی سفارت انگلیس را که نسبت به دموکراتها نظر مساعد داشت و دوست رهبرشان تقیزاده بود ، تعیین کند . لیکن روسها بهشدت با این تجاوز به منطقهی تحت نفوذشان مخالفت ورزیدند و استوکس را مجبور به کنارهگیری کردند ؛ بهجای او سرهنگ مریل آمریکایی منصوب شد . ناآشنایی شوستر با زرنگیهای شرقی ، دشمنان زیادی برایش بهوجود آورد که در رأس آنان روسها قرار داشتند که بههیچوجه مایل نبودند ایران را خوشبخت و آزاد از چنگال خود ببینند ، سرانجام مجلس را وادار کردند او را مرخص کند .
آنگاه 'ایرانیان جوان'°° شروع به تحمیل مالیاتهای جدیدی به مالکان بزرگ و بازرگانان ثروتمند نمودند که درواقع بخش عمدهی آن به جیب خود 'ایرانیان جوان' ریخته میشد . این امر با فروپاشی تقریباً کامل نظم در سراسر کشور درهم آمیخت و منجر به تقاضاهایی برای بازگشت محمدعلیشاه مخلوع به سلطنت و رجعت بهشیوههای قدیمی ادارهی امور گردید . زمینداران دست بهعادت دیرینهی خود ، یعنی احتکار گندم زدند و بهرغم محصول خوب آن سال ، باعث کمبود مواد خوراکی شدند که نتیجهاش قحطی و افزایش قیمتها بود . این علت دیگری برای نارضایتی بود که دابیژا (سفیر روس) از آن بهرهبرداری کرد .
در ژوئن ۱۹۱۱ سایکس گزارش داد که دابیژا به یوسف هراتی ، عامل اصلی خود ، پول پرداخته تا اغتشاشاتی بهنفع محمدعلیشاه برپا کند . یوسف هراتی لوطیای زرنگ و سردستهی اوباش بود که غالباً تحت تعقیب پلیس قرار داشت . مقامات ایرانی بهخاطر حمایت روسیه از وی قادر نبودند بر روی او دست بلند کنند .
ایران در بازی بزرگ ( آنتونی وین )
°نگاه کنید به مورگان شوستر ، اختناق ایران (لندن ۱۹۱۲)
°°گروهی از جوانان میهنپرستِ اصلاحطلب و تحصیلکردهی اروپا که در انجمنهای ایالتی فعالیت میکردند . این جوانان بهخاطر پوشیدن کت و شلوار و یقهی آهاردار مورد سرزنش سنتگرایان قرار گرفته و لقب فکلی گرفته بودند . اروپاییان نیز همصدا با سنتگرایان نظر خوشی نسبت به این جوانان نداشتند و آنها را جوانانی نادان ، گزافهگو ، ازخودراضی ، و متکبر با عقاید خامِ تجددخواهانهی وامگرفته از خارج "که با طبل و شیپور آن را به ایران آورده بودند" میدانستند .
- ۹۹/۰۹/۱۳